Urlop adopcyjny

Urlop adopcyjny przysługuje rodzicom przyspasabiającym dziecko w postaci urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego i urlopu rodzicielskiego.

 

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego

Zgodnie z art. 183 par. 1 (1) kp pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego w wymiarze 20 tygodni w przypadku przyjęcia jednego dziecka – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia. Zgodnie z art. 183 §  6 urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie 7 dni od dnia przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia. Urlop rozpoczyna się w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie później niż 21 dni od dnia odpowiednio przyjęcia dziecka na wychowanie jako rodzina zastępcza albo wystąpienia do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia. Do wniosku dołącza się dokumenty określone w przepisach wydanych na podstawie art. 186 8a. Pracodawca jest obowiązany uwzględnić wniosek pracownika.

Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego – od 01.02.2023 r. – nowelizacja

Powyższy przepis wprowadzony został ustawą z dnia 7 października 2022 r. o zmianie ustawy o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 2022 r., poz. 2140) i wszedł w życie dnia 1 lutego 2023 r.  (dodany przez art. 4 pkt 3 lit. b ustawy z dnia 7 października 2022 r.). Zgodnie bowiem z art. 45 ustawy wchodzi ona w życie pierwszego dnia miesiąca następującego po upływie 3 miesięcy od dnia ogłoszenia, zaś ogłoszenie nastąpiło w Dz. U..2022.2140 z dnia 19.10.2022 r.

Przepisy przejściowe odnoszące się do wniosków o przysposobienie złożonych przed dniem wejścia w życie ww. ustawy zawarte są w art. 37 do art. 41 ustawy nowelizującej. Zakładają one stosowanie nowych przepisów w przypadku gdy pracownik przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia przed dniem wejścia w życie ustawy i nie wykorzystał urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w art. 183 § 1 Kodeksu pracy w brzmieniu dotychczasowym (art. 38).

Co istotne, art.  38 ustawy nowelizującej określa termin złożenia wniosków o urlopy i zasiłek macierzyński. Pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie jego przysposobienia przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy, ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, o którym mowa w art. 183 § 11 ustawy zmienianej w art. 4 w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą. Urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego jest udzielany na pisemny wniosek pracownika składany w terminie 21 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy (tj. do 21 lutego 2023 r.). Urlop jest udzielany w terminie określonym we wniosku pracownika, jednak nie dłuższym niż 35 dni od dnia wejścia w życie niniejszej ustawy.  Na marginesie wskazać należy, że zapisy art. 40 ustawy odnosi się zaś do odmiennej sytuacji gdy wykorzystany został już urlop na warunkach macierzyńskiego, ale jeszcze nie rodzicielski.

urlop rodzicielski dla rodziców adopcyjnych

Ponadto, zgodnie z art. 183 § 4 (1) kp pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu opiekuńczego z wnioskiem o wszczęcie postępowania w sprawie przysposobienia dziecka, ma prawo do urlopu rodzicielskiego, przysługującego po wykorzystaniu urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, w wymiarze 32 tygodni – w przypadku 1 dziecka – nie dłużej jednak niż do ukończenia przez dziecko 14 roku życia.

urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego a wykorzystanie urlopu macierzyńskiego przez biologiczną matkę dziecka

Zaznaczam również przy tym, że w doktrynie przyjmuje się, że w sytuacji, gdy pracownik przysposabia biologiczne dziecko swojej małżonki i samodzielnie składa wniosek o jego przysposobienie – tylko on może wykorzystać urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego, zaś prawo pracownika przysposabiającego dziecko do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego jest niezależne do tego, czy biologiczny rodzic dziecka korzystał z urlopu macierzyńskiego na to dziecko, czy nie (Frączek Monika, Lisicki Robert, Konsultacje i wyjaśnienia Opublikowano: PiZS 2011/8/41-42). Zgodnie ze stanowiskiem Ministerstwa Pracy i Polityki Społecznej na stronie http://www.rodzicielski.gov.pl/rodzice-adopcyjni pracownik, który przyjął dziecko na wychowanie i wystąpił do sądu o jego przysposobienie ma prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, po nim może skorzystać z dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, a następnie również z urlopu rodzicielskiego. Jeżeli pracownik przysposabia dziecko swojej małżonki, to tylko jemu przysługuje urlop na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlop rodzicielski (tzw. adopcyjny). Urlopy takie należą się bowiem osobom z tytułu przyjęcia dziecka na wychowanie a nie z tytułu jego narodzin. Tak więc biologicznej mamy dziecka prawo do takich urlopów w ogóle nie dotyczy. Jeśli jest ona pracownicą, to z racji urodzenia dziecka, ma prawo do podstawowego oraz dodatkowego urlopu macierzyńskiego. Pracownik, który przyjmie na wychowanie dziecko i wystąpi o jego adopcję będzie miał zatem prawo do odrębnego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego, jeżeli biologiczna mama tego dziecka (a jego żona) samotnie wykorzysta po narodzinach dziecka urlop macierzyński, dodatkowy urlop macierzyński oraz urlop rodzicielski. Prawo do urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego, dodatkowego urlopu na warunkach urlopu macierzyńskiego oraz urlopu rodzicielskiego jest autonomicznym prawem pracownika, który spełnia opisane w Kodeksie pracy warunki do uzyskania tych urlopów. Nie ma przy tym znaczenia, czy biologiczna mama dziecka wykorzystała z tytułu jego urodzenia urlop macierzyński: (podstawowy i dodatkowy) oraz urlop rodzicielski, czy też nie.

Załączniki wymagane do wniosku określone zostały na podstawie art. 186(8a) ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy w rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 8 grudnia 2015 r. w sprawie wniosków dotyczących uprawnień pracowników związanych z rodzicielstwem oraz dokumentów dołączanych do takich wniosków.